AMAZON - JEFF BEZOS

Bu yazıdaki bilgilerin bir çoğu “Jeff Bezos ve Amazon Çağı” kitabından yararlanılarak yazılmıştır.

Her teknoloji şirketi gibi Amazon’da diğer teknoloji şirketlerini kendine rakip olarak görmekte ve rakiplerinin en büyüğü büyük olasılıkla Google. Son çıkan habere göre Google, bir diğer büyük perakende zinciri olan Walmart ile Amazon’un önünü kesmek için bir anlaşmaya vardıklarını belirtiyor: https://www.blog.google/products/assistant/shop-walmart-and-more-your-favorite-stores-faster/

Evet, iki rakip şirketin karşılaştırmasına dönersek; Google aileden zengin bir çocuk profilinde kendini gösteriyor diyebiliriz. Doğduğundan beri sevilen ve saygı duyulan, bir dediği iki edilmeyen hiperaktif ve aynı zamanda karizmatik bir çocuk. Tabii ki şirketin kurulduğu günden bugünlere kadar baş etmek zorunda kaldığı problemler olmuş olabilir fakat bunları tereyağından kıl çeker gibi halletmiştir diyebiliriz. Ve Google’ın baş ettiği problemleri Amazon’un bugüne kadar üstesinden geldiği problemler ile karşılaştırdığımızda zaten bu problemlerin bir kum tanesi gibi göründüğünü söyleyebiliriz. Amazon ise bu zengin çocuğun karşısında her zaman gururlu bir şekilde dik duran ve yıllardır kimsenin yardımını almadan özverili bir şekilde kendini geliştirmeye ve yükselmeye çalışan fakir bir aileden gelen çocuk profilinde olabilir. İnsanlar tarafından çok fazla ilgi gösterilmez, bir kenara itilir ve yaptıklarının bir işe yaramayacağından söz edilir hep. Ama o çocuk hiç durmadan ve yorulmadan çalışmakta ve parlayacağı günü beklemektedir.

Bu sene 21. yılını kutlayan Amazon, Jeff Bezos’un bitmek bilmez azmi, çalışkanlığı ve doğru bildiği düşüncesinden hiçbir zaman vazgeçmemesi ile birlikte yukarıda bahsedilen fakir çocuğun bütün zorlukları aşarak parlamasına canlı bir örnektir. –Buradan Jeff Bezos’un fakir bir aileden geldiğini zannetmeyin. Orta sınıfın üzerinde bir konumu olan ailede çocukluk ve gençlik dönemlerini geçirmiştir.

Jeff Bezos, 1990’lı yılların başında –internetin yeni moda olduğu ve yavaş yavaş patlamaya başladığı yıllar- internetin ne anlama geldiğini, nasıl fırsatlar ve iş olanakları doğurup insanları etkileyebileceğini görerek, kendine şu soruyu soruyor: Hayatımda geriye dönüp baktığımda şimdiki işimde yıllarca çalışıp emekli olmuş olacağım ve sonra pişmanlık hissetmeyeceğim fakat internet dünyasının içine girmezsem bir pişmanlığım olacak mı? Bu soruya cevabı kocaman bir evet oluyor ve Wall Street’ta iyi maaş aldığı işinden ayrılıp şuan milyar dolarlık bir şirket olan Amazon’u kurmak için ilk adımını atıyor.

Böyle bir şirketi kurmak Jeff Bezos ve yanında çalışanlar için hiç de kolay olmuyor ve neredeyse bir ölüm kalım mücadelesi şekline bürünüyor. Jeff Bezos’un Amazon’u kurarken ki amacı, Amazon’un gelecekte “her şeyi satan bir mağaza” olmasını istemekti. –Yıllar geçtikçe de bu amacına emin adımlar ile ilerliyor. Jeff Bezos’un bu amacı hayal olarak oldukça güzeldi fakat uygulama açısından bir o kadar da zahmetli ve zor. Amazon internetteki iş hayatına ilk olarak kitap satışı yaparak başlamıştı ve bu tek ürünün bile teslimatında büyük sıkıntılar çıkabiliyordu. Amazon’un kurulduğu ilk günden beri içerisinde bir kaos ortamı hakimdi ve Jeff Bezos ve çalışanlarının zamanının büyük bir kısmı bu kaos ortamını bir düzene oturtmaya çalışmak ile geçiyordu.

Amazon bu kaos ortamını bir düzene sokmaya çalışmasının yanında başka sorunlar ile de mücadele ediyordu. Yatırımcıların gözünde Amazon’a karşı bir güvensizlik her zaman bulunmaktaydı ve 2000’lere doğru çoğu internet girişiminin patır patır dökülmeye başlaması ile birlikte, Amazon’un da yakın bir zamanda bunların arasına karışacağı ve “dot efsanesi” içerisinde adının geçeceği öngörülüyordu. Bu güvensizlik ve söylentiler karmaşasının içerisinde Amazon’un yatırım alması ilk zamanlarında her zaman sıkıntılı bir süreç olmuştur.

Amazon’un bir diğer problemi ise çalışanlarını durmadan rakiplerine kaptırmasıydı. Bunun nedeni, Amazon içerisinde tabiri caizse bir savaş ortamının bulunmasıdır. Şirketin ilk kurulduğu günden bu yana çalışanların hiçbir zaman düzenli bir çalışma saatleri olmamış ve sürekli şirketle ilgilenmek zorunda kalmışlardır. Ayrıca Jeff Bezos’un ve onun askerleri görünümünde olan ekibindeki üyelerinin hepsinin çalışanlardan mükemmeli istemeleri büyük bir stres kaynağından başka bir şey olmamakta ve onları Amazon’dan ayrılmaya sürüklemekteydi.

Fakat Amazon bütün bu zorluklardan büyük bir özveri göstererek çıkmayı ve ilk 5 teknoloji şirketinin içerisine girmeyi başardı. Bu başarı da Jeff Bezos’un büyük bir etkisi var. Peki, Amazon aslında bir e-ticaret sitesi, nasıl olur da adı teknoloji şirketlerinin arasında sayılabilir? Bunun cevabı, Jeff Bezos’un zekası ve vizyonundan kaynaklı diyebiliriz. Eğer Amazon sadece bir e-ticaret sitesi olarak kalsaydı büyük olasılıkla batardı ve gerçekten yatırımcıların ve analistlerin bahsettiği “dot efsanesi”nin içerisinde kaybolan binlerce şirketten birisi olabilir ve adını bir daha duymayabilirdik. Ama Jeff Bezos böyle bir şey olmasına kesinlikle müsaade edecek birisi değildi ve ayakta kalmak istiyorsa bir teknoloji şirketinden fazlası olmasının gerekliliğini biliyor, teknoloji ve inovasyona bütün imkanları ile yatırım yapıyordu.

Amazon Web Services, (fikri olup fakat yeteri kadar parası olmayan ve bir program altyapısına ihtiyacı olan girişimcilere bu altyapıyı satmasını sağlayan Amazon’un kendi ürettiği sistem. Instagram gibi çoğu şirket ilk kurulduğu yıllarda ve hala da bu sistemden yararlanmışlar ve yararlanmaktadırlar.) Kindle, (Amazon’un ürettiği elektronik okuyucu) Amazon Echo (Apple’ın yapay zekası olan Siri’ye benzeyen fakat bir ev asistanı olan, sesli komutlar gönderip cevaplar alabildiğiniz ve Amazon üzerinden siparişler verebildiğiniz bir cihaz) gibi birçok teknolojik inovasyon ile birlikte Amazon her şeyi satan mağaza olmanın yanında yeni teknolojiler üreten ve geleceği yaratmada etkili olan baş aktörlerden biri olmaya doğru adım adım ilerliyor.

Ayrıca Amazon şirketinden ayrı olarak Jeff Bezos’un kurduğu Blue Origins adında -uzaya roketler gönderme amacı bulunan ve uzay araştırmaları yapan- bir şirket bulunmaktadır. Jeff Bezos’un gençliğinden beri uzaya gitme hayali olmuş ve lisedeki sevgilisi ile Jeff Bezos hakkında yapılan bir konuşmada sevgilisi Bezos hakkında, “Onun tek bir hayali var. O da uzaya gitmek demiştir.” (Belki de Blue Origins şirketini kurmasının bir diğer amacı, Amazon’un her şeyi satan mağaza olma misyonuna bir parça daha eklemek ve gelecekteki gezegenleri kolonileştirme süreci içerisinde uzay malzemelerini hem satmak hem de kendi uzay gemileri ile nakliyesini gerçekleştirmek olabilir.)

Amazon’un teknolojik anlamda inovasyonlar geliştirmesinin yanında Jeff Bezos’un Amazon 

içerisinde en fazla önem verdiği ve her an/her yerde dile getirdiği düşünce; müşteri memnuniyeti/müşteri odaklı çalışmadır. Bezos’un tavrı, dünya yıkılsa umurumda olmaz ve siz her şey altüst olurken bile müşteriye önem vereceksinizdir.  Oldukça sert bir patron olan Jeff Bezos’un en sinirlendiği anlar, şirket içerisinde yapılan bir projenin veya ortaya atılan bir fikrin müşteri odaklı olmadığını anladığı zamanlardır. Bezos için müşteri her şey demektir.

Son olarak Amazon’un iç işleyişinden ve toplantılarından da kısaca bahsetmek istiyorum. Jeff Bezos Amazon’u kurduktan birkaç yıl sonra toplantılarda gerçekleştirilen bütün PowerPoint sunumlarının iptal edileceğini ve herkesin en az 6 sayfa olmak üzere toplantıya gelmeden önce o hafta ki toplantı konusu hakkındaki fikirlerini bir rapor halinde yazmalarını istemiş ve bunu bir kural haline getirmiştir. PowerPoint sunumlarını kaldırmasının nedeni ise, sunumun sınırlı bir alana hapsedilmiş olması ve ortaya konulan maddeler halindeki düşünceler ile yaratıcılığı sınırlandırıyor olmasıdır. Ayrıca Jeff Bezos, yeni bir ürün veya hizmet fikri sunulacağı zaman ise bunun bir basın bülteni şeklinde yazılmasını şart koşmuştur. Bunun nedeni ise, basın bülteninin bir ürünün veya hizmetin son halinin müşteriye sunulan iyi açıklanmış ve ikna edici bir şekilde anlatılmasıdır. Çalışanlar herhangi bir ürün veya hizmet hakkında iyi bir basın bülteni yazıp toplantıdakileri ikna edebiliyorlarsa müşteriyi de ikna edebileceklerdir anlamına gelmektedir. –Bu fikir Jeff Bezos’un en sevdiğim fikirlerinden birisidir.-

Amazon devasa bir teknoloji şirketi, e-ticaret sitesi veya perakende zinciri olarak görülebilir. Fakat geniş ve derinlemesine bir şekilde bakıldığı zaman Amazon’un bunların hepsi olduğu ve hepsini çok iyi bir şekilde yaptığı gözlemlenebilir. Bu başarı da Jeff Bezos’un zekası, vizyonu ve bu vizyonu çevresindekilere doğru bir şekilde aktarması, yenilikçi düşünceleri ve müşteri memnuniyetini her şeyin odak noktasına koyması ile mümkün olabilmiştir.